Kanceri i gjirit është një nga sëmundjet më të përhapura tek gratë, por gjithnjë e më shumë studime tregojnë se mënyra jonë e jetesës luan një rol të madh në rrezikun për ta zhvilluar atë. Jo të gjithë faktorët janë në dorën tonë – gjenetika, mosha dhe historia familjare nuk mund të ndryshohen. Por shumë zakone të përditshme kanë ndikim të drejtpërdrejtë dhe mund të ulin ndjeshëm rrezikun.
Më poshtë janë 10 hapa praktikë që ju ndihmojnë të kujdeseni për veten dhe të zvogëloni gjasat për kancer gjiri, por edhe për sëmundje të tjera kronike si diabeti dhe sëmundjet e zemrës.
1. Mbani një peshë të shëndetshme
Mbipesha, sidomos pas menopauzës, lidhet me nivele më të larta të estrogjenit dhe insulinës, të cilat mund të rrisin rrezikun e kancerit të gjirit. Studimet tregojnë se edhe një rënie e vogël në peshë pas moshës 50 vjeç ul ndjeshëm rrezikun.
👉 Këshillë: monitoroni peshën rregullisht, shmangni ngrënien e tepruar në darkë dhe zgjidhni ushqime të lehta e të freskëta.
2. Kufizoni mishin e kuq dhe të përpunuar
Mishi i kuq (viçi, qengji, derri) dhe sidomos mishi i përpunuar (sallam, proshutë, salçiçe) janë lidhur me rrezik më të lartë të kancerit.
👉 Këshillë: kufizojeni konsumin e tyre dhe shtoni më shumë proteina bimore – thjerrëza, fasule, qiqra, arrorë dhe quinoa.
3. Hani më shumë fruta, perime dhe drithëra të plota
Fibrat dhe antioksidantët që gjenden tek frutat dhe perimet ndihmojnë në mbrojtjen e qelizave nga dëmtimet. Zarzavatet si brokoli, lakra, lulelakra dhe spinaqi janë veçanërisht të dobishme.
👉 Këshillë: synoni të hani çdo ditë të paktën 2 racione fruta dhe 3 racione perime. Përdorni drithëra integrale si tërshërë, oriz integral ose bukë me miell të plotë.
4. Kufizoni alkoolin
Edhe sasi të vogla alkooli rrisin rrezikun e kancerit të gjirit. Gratë që pijnë rregullisht kanë rrezik dukshëm më të lartë.
👉 Këshillë: kufizojeni sa më shumë që të jetë e mundur. Zëvendësojeni me ujë të gazuar me limon, çaj jeshil ose smoothie me fruta.
5. Lëreni duhanin
Duhani nuk lidhet vetëm me kancerin e mushkërive – por edhe me kancerin e gjirit. Pirja e tij ul mbrojtjen e trupit dhe shton rrezikun e mutacioneve gjenetike.
👉 Këshillë: nëse është e vështirë ta lini, kërkoni ndihmë profesionale, përdorni terapi zëvendësuese me nikotinë ose bashkohuni me grupe mbështetjeje.
6. Ushtroni rregullisht
Aktiviteti fizik ul estrogjenin e tepërt, përmirëson qarkullimin dhe ndihmon në mbajtjen e peshës. Edhe një ecje 30-minutëshe në ditë ka përfitime.
👉 Këshillë: zgjidhni aktivitete që ju pëlqejnë – ecje, vrap, biçikletë, not, vallëzim apo palestër. Rëndësi ka të jeni në lëvizje.
7. Ushqeni me gji, nëse është e mundur
Gratë që ushqejnë me gji, sidomos për periudha më të gjata, kanë një rrezik më të ulët për kancer gjiri.
👉 Këshillë: ushqyerja me gji nuk është gjithmonë e mundur, por kur është, përfitimet shkojnë si tek fëmija ashtu edhe tek nëna.
8. Diskutoni për terapinë hormonale
Pilulat kontraceptive dhe terapia hormonale e menopauzës mund të kenë një ndikim në rritjen e rrezikut, por kjo varet nga shumë faktorë individualë.
👉 Këshillë: flisni me mjekun tuaj për alternativat më të sigurta dhe përdorimin sa më afatshkurtër të mundshëm.
9. Njihni historinë tuaj familjare
Nëse keni të afërm me kancer gjiri apo vezores, mund të keni rrezik më të lartë për shkak të gjeneve si BRCA1/2.
👉 Këshillë: informohuni për historinë e sëmundjeve në të dyja anët e familjes dhe konsultohuni me mjekun për testim gjenetik nëse është e nevojshme.
10. Bëni kontrolle të rregullta
Zbulimi i hershëm është shpëtimtar. Mamografia dhe ekzaminimi i gjirit mund të ndihmojnë në kapjen e hershme të ndryshimeve.
👉 Këshillë: bëni vetëkontroll të gjirit çdo muaj dhe ndiqni udhëzimet e mjekut për kontrolle periodike.
Mesazhi kryesor
Nuk ekziston një mënyrë e vetme për të parandaluar plotësisht kancerin e gjirit. Por duke bërë zgjedhje më të shëndetshme çdo ditë – nga ushqimi, aktiviteti fizik, deri tek kontrollet mjekësore – mund të ulni ndjeshëm rrezikun dhe të përmirësoni cilësinë e jetës.
Shëndeti është në dorën tuaj – kujdesuni për të sot, për të jetuar më gjatë e më mirë nesër.