“LONGEVITY është arritja e një jete të gjatë. Ne mund të shpresojmë për jetëgjatësi në mënyrë që të mund të përjetojmë shumë vite kohë cilësore me njerëzit e dashur ose të kemi kohë për të eksploruar botën. Por të jetosh në një moshë të pjekur nuk do të thotë domosdoshmërisht jetëgjatësi e shëndetshme ose e lumtur nëse është e ngarkuar nga paaftësia ose sëmundjet.
Popullsia e njerëzve mbi moshën 65 vjeç është rritur më shpejt se grupmoshat e tjera për shkak të jetëgjatësisë më të gjatë dhe rënies së nivelit të lindjeve, dhe megjithatë njerëzit po jetojnë më shumë vite me shëndet të dobët. Prandaj, ne do të eksplorojmë jo vetëm jetëgjatësinë e dikujt, por jetëgjatësinë shëndetësore, e cila promovon më shumë vite të shëndetshme jete. Ajo që bëni sot mund të transformojë jetëgjatësinë tuaj shëndetësore ose mënyrën se si plakeni në të ardhmen.
Edhe pse të filloni herët është ideale, nuk është kurrë vonë për të korrur përfitime.
Pesë faktorët kryesorë të stilit të jetës
Studiuesit nga Universiteti i Harvardit vezhguan faktorët që mund të rrisin shanset për një jetë më të gjatë. Duke përdorur të dhënat e mbledhura nga burrat dhe gratë nga Studimi i Shëndetit të Infermierëve dhe Studimi përcjellës i profesionistëve shëndetësorë, të cilët u ndoqën deri në 34 vjet, studiuesit identifikuan pesë faktorë të stilit të jetesës me rrezik të ulët: dietë të shëndetshme, stërvitje të rregullt (të paktën 30 minuta në ditë me aktivitet të moderuar deri të fuqishëm), peshë të shëndetshme (siç përcaktohet nga një indeks i masës trupore prej 18.5-24.9), mos pirja e duhanit dhe alkooli i moderuar marrja (deri në 1 pije në ditë për gratë dhe deri në 2 në ditë për burrat). Krahasuar me ata që nuk përfshinin asnjë nga këta faktorë të stilit të jetesës, ata me të pesë faktorët jetuan deri në 14 vjet më shumë.
Në një studim pasues, studiuesit zbuluan se këta faktorë mund të kontribuojnë jo vetëm për një jetë më të gjatë, por edhe për një jetë më të shëndetshme. Ata panë se gratë në moshën 50 vjeçare që praktikonin katër ose pesë nga zakonet e shëndetshme të listuara më sipër jetuan rreth 34 vite më shumë pa diabet, sëmundje kardiovaskulare dhe kancer, krahasuar me 24 vite më shumë pa sëmundje në gratë që nuk praktikonin asnjë këto zakone të shëndetshme. Meshkujt që praktikonin katër ose pesë zakone të shëndetshme në moshën 50 vjeçare jetuan rreth 31 vjet pa sëmundje kronike, krahasuar me 24 vjet mes burrave që nuk praktikonin asnjë. Burrat që ishin duhanpirës të rëndë, dhe burrat dhe gratë me obezitet, kishin jetëgjatësinë më të ulët pa sëmundje.
Faktorë Shtesë për Jetëgjatësi të Shëndetshme
Përtej pesë zakoneve kryesore të stilit të jetesës të përmendura më sipër, një numër në rritje i kërkimeve po identifikon faktorë shtesë që mund të jenë kyç për rritjen e jetëgjatësisë sonë shëndetësore:
Të kemi qëllim/kuptim të jetës. Hulumtimet tregojnë se të kesh një ndjenjë kuptimi ose qëllimi në jetën e përditshme lidhet me gjumë më të mirë, peshë më të shëndetshme, nivele më të larta të aktivitetit fizik dhe inflamacion më të ulët në disa njerëz. Ai gjithashtu nxit optimizmin. Nëse njerëzit janë më të shëndetshëm në moshat më të mëdha, ata potencialisht mund të kontribuojnë më shumë për familjen, komunitetin dhe shoqërinë në tërësi. Kjo përkthehet në të qenit më i fortë dhe më i lëvizshëm për të ndihmuar brezat e rinj me kujdesin ndaj fëmijëve ose aktivitete të tjera familjare, duke punuar përtej moshës së daljes në pension, vullnetarizmi për kauza lokale, ndjekja e hobeve të këndshme dhe angazhimi në grupe komunitare. Në këmbim të këtyre aktiviteteve, njerëzit korrin një ndjenjë kuptimi dhe qëllimi.
Lidhjet sociale. Studimet e të rriturve 50 vjeç e lart tregojnë se vetmia dhe izolimi social shoqërohen me një rrezik më të lartë të sëmundjes, paaftësisë dhe vdekshmërisë. Studimi i Shëndetit dhe Pensionit në SHBA i përbërë nga 11,302 pjesëmarrës të moshuar zbuloi se pothuajse 20% plotësonin kriteret për vetminë. Ata që përjetuan vetmi të vazhdueshme kishin 57% më shumë rrezik për vdekje të hershme krahasuar me ata që nuk e përjetuan kurrë vetminë; ata që ishin të izoluar nga shoqëria kishin 28% më shumë rrezik. Pjesëmarrësit që përjetuan si vetminë ashtu edhe izolimin social treguan shenja të plakjes së avancuar biologjike (p.sh., inflamacion kronik që mund të rrisë rrezikun e sëmundshmërisë). Anasjelltas, njerëzit që përjetojnë rënie njohëse mund të kenë më pak kontakt social për shkak të vështirësive më të mëdha në fillimin dhe mbajtjen e ndërveprimeve sociale.
Stimulimi i trurit. Stresi i trurit ose kryerja e aktiviteteve që kërkojnë përpjekje të forta mendore, të tilla si mësimi i një aftësie të re, gjuhe ose formati i ushtrimeve gjatë kohës së lirë mund të zvogëlojë rrezikun e rënies njohëse. Hulumtimet kanë treguar një lidhje të fortë të arritjes së arsimit të lartë dhe angazhimit në punë që kërkon intelektualisht me një rrezik më të ulët të demencës, sëmundjes Alzheimer dhe dëmtimit kognitiv.
Përmirësimi i cilësisë së gjumit. Hulumtimet nuk janë ende përfundimtare, por disa raporte sugjerojnë se pagjumësia është e lidhur me shkallë më të lartë të sëmundjes së Alzheimerit (AD) dhe formave të tjera të rënies njohëse. Gjumi i ndërprerë kronik mund të çojë në inflamacion sistemik (në të gjithë trupin), i cili është një pararendës i zhvillimit të pllakave beta-amiloide në tru siç gjenden me AD.
Permiresimi i funksionit njohes & cilesise se gjumit, mund te ndikoje ne jetegjatesi. Keto benefite i sjell terapia me oksigjen hiperbarik, nje inovacion i teknologjise mjekesore, i cili arrin te rigjeneroje dhe permiresoje funksionin e organizmit ne nivel qelizor.
Agjërimi me ndërprerje. Hulumtimet e kafshëve tregojnë se kufizimi i kalorive gjatë gjithë jetës, siç është agjërimi me ndërprerje, rrit jetëgjatësinë. Trupi i përgjigjet agjërimit me rregullim të përmirësuar të glukozës në gjak, rezistencë më të madhe ndaj stresit dhe ulje të inflamacionit dhe prodhimit të radikaleve të lira të dëmshme. Gjatë agjërimit, qelizat heqin ose riparojnë molekulat e dëmtuara. Këto efekte mund të parandalojnë zhvillimin e çrregullimeve kronike duke përfshirë obezitetin, diabetin, sëmundjet kardiovaskulare, kancerin dhe rënien neurologjike duke përfshirë sëmundjen e Alzheimerit. Efekte të tjera të agjërimit me ndërprerje te kafshët përfshijnë ekuilibrin dhe koordinimin më të mirë, dhe përmirësimin e njohjes, veçanërisht me kujtesën. Studimet njerëzore kanë gjetur përmirësim të ndjeshmërisë ndaj insulinës, presion më të ulët të gjakut, ulje të kolesterolit LDL dhe humbje peshe. Megjithatë, studimet njerëzore dhe provat e kontrolluara të rastësishme mbi efektet e agjërimit në plakje dhe jetëgjatësi janë ende të nevojshme.
Ndiq healthmag.al per me shume informacione mjekesore dhe kuriozitete.