Një refren i zakonshëm gjatë pandemisë COVID-19 është, “Jam shumë i lodhur”. Pas muajsh jetese gjithë ankth, njerëzit janë kuptueshëm të lodhur. Prindërit që nuk kanë pasur pushim nga fëmijët e tyre janë të lodhur. Ata që përpiqen të menaxhojnë punën nga shtëpia me shkollimin në shtëpi janë të hallakatur. Midis shqetësimeve për shëndetin, financat dhe izolimin, të gjithë po ndjejnë një nivel stresi shtesë gjatë kësaj kohe të pazakontë dhe kjo është e lodhshme. Ne të gjithë mund të përdorim një sy gjumë të mirë e të gjatë – ose më mirë akoma, një pushim.
Por ndërsa një pushim do të ishte mirë, shumica e njerëzve – përveç atyre që janë në të vërtetë të sëmurë me COVID-19 ose sëmundje të tjera – janë në gjendje të kalojnë lodhjen e tyre, pikërisht sepse nuk janë të sëmurë. “I lodhur” është një fjalë e mjegullt që mbulon një spektër të gjerë të niveleve të lodhjes. Megjithatë, një dallim thelbësor është midis lodhjes normale dhe lodhjes së lidhur me sëmundjet.
Lodhje normale e përditshme
Lodhja e përditshme që nuk është e lidhur me sëmundjen fillon me një bazë të shëndetit. Ju mund të ndiheni të përgjumur, në fakt mund të jeni të privuar nga gjumi, ose trupi dhe mendja juaj mund të jenë të lodhur nga orët e gjata, sforcimi ose stresi i pandërprerë – por nuk ndiheni të sëmurë. Muskujt dhe nyjet tuaja nuk ju dhembin si kur keni grip. Ju jeni në gjendje të ngriheni nga shtrati dhe të jepni energji gjatë ditës, edhe nëse nuk dëshironi. Një filxhan kafe ose një sy gjumë mund t’ju sjelli në vete.
Kjo lloj lodhjeje zakonisht lidhet me faktorë të jashtëm: mungesa e gjumit, stresi, një stërvitje tepër e vështirë. Por nga brenda, trupi juaj po punon mirë: gjëndrat dhe organet tuaja funksionojnë siç duhet; infeksioni nuk po e varfëron trupin tuaj me energji; sistemi juaj nervor mund të jetë i mbilodhur, por ai nuk është i dëmtuar.
Lodhja e lidhur me sëmundjen
Kur isha i sëmurë në mënyrë akute me Lyme persistente, babeziozë dhe ehrlichiosis (të gjitha sëmundjet e shkaktuara nga rriqrat), si dhe nga virusi kronik Epstein-Barr, një gjumë i mirë i natës nuk bëri asgjë. Gjumi i shkurtër gjatë ditës ishte elementi kryesor i ditës sime që më ndihmoi të mbijetoja, por nuk e përmirësonte energjinë time. Pirja e një filxhani kafeje ishte e ngjashme me trajtimin e një infeksioni të veshit me karamele. Sado që pushoja, rraskapitja ime vazhdonte.
Ndihesha sikur kisha grip, veçse ai zgjati me vite. I gjithë trupi më dhimbte. Kam vuajtur nga dhimbje koke nga migrena. Kam pasur makthe halucinogjene. Ushtrimi fizik nuk merrej fare në konsideratë; nganjëherë, isha shumë i lodhur për të ngjitur shkallët ose për t’u ulur në tryezën e darkës. Nuk mund të përqendrohesha, nuk mund të lexoja apo të shikoja TV. Ndonjëherë isha shumë i lodhur për të folur.
Nuk kishte asnjë arsye për këtë niveli lodhjeje, sepse ishte shkaktuar nga faktorë të brendshëm: sëmundje që po më shkatërronin trupin. Vetëm kur ato u trajtuan në mënyrë adekuate, fillova të rifitoj energjinë time.
Për mua, shkaqet kryesore ishin infeksionet bakteriale (Lyme, ehrlichiosis), një parazit (babesiosis) dhe një virus (Epstein-Barr). Lodhja e thellë mund të rezultojë gjithashtu nga një sërë sëmundjesh dhe gjendjesh të tjera, duke përfshirë sindromën e lodhjes kronike, fibromialgjinë dhe sklerozën e shumëfishtë.
Është lodhje e zakonshme apo lodhje e lidhur me sëmundje?
Kur të përcaktoni nëse lodhja juaj është lodhje e zakonshme apo e lidhur me sëmundjen, merrni parasysh pyetjet e mëposhtme:
- A ndiheni të lodhur apo të sëmurë?
- A e keni përjetuar këtë më parë, apo ndihet më ekstreme apo e paepur?
- Kur zvogëloni ngarkesën e faktorëve të jashtëm (punë, stres, ditë të gjata), lodhja përmirësohet apo vazhdon?
- A ndiheni të freskuar pas një gjumi të mirë ose një sy gjumë?
- A mund ta kaloni një ditë normalisht, apo është e pamundur të ngriheni nga shtrati?
- A ka zgjatur lodhja më shumë nga sa prisnit?
- A po përjetoni simptoma të tjera që mund të tregojnë për sëmundje?
Përfundimi
Askush nuk e njeh trupin tuaj më mirë se ju. Ti e di se çfarë është normale dhe e di se si ndihesh kur je i sëmurë. Nëse nuk po i përgjigjeni ilaçeve të rregullta të lodhjes, lodhja juaj ka vazhduar me kalimin e kohës, keni simptoma të tjera ose thjesht nuk ndiheni mirë, ndoshta është koha të telefononi mjekun tuaj.
Jennifer Crystal, MPJ, Shkrimtare e Lartë dhe Përfaqësuese për përvojën e pacientit
K.Bardhi