Dhimbja e kokës është termi që përdoret zakonisht për të treguar dhimbjen e lokalizuar në kokë, e cila mund të jetë me intensitet të ndryshëm, të vazhdueshme ose me ndërprerje, kronike ose episodike, të izoluara ose të shoqëruara me simptoma të tjera si mbindjeshmëria ndaj dritave, të përziera. Ka forma të dhimbjes së kokës dytësore pas patologjive të tjera si ethet, sinozitet, meningjiti, nevralgjia, tumoret e trurit… (dhimbje koke dytësore), ose në shumë raste mund të jetë vetë sëmundja (dhimbje koke primare).
Format e dhimbjes së kokës
Format më të shpeshta të dhimbjeve primare të kokës janë dy:
Dhimbja e kokës muskulo- tensive: përfaqëson formën më të zakonshme, veçanërisht te femrat, dhe varet kryesisht nga tkurrja e muskujve të kokës dhe qafës e shoqëruar me gjendje tensioni. Kjo formë e dhimbjes së kokës ka një intensitet mesatar-të lehtë dhe lokalizohet kryesisht në regjionin okupital (mbrapa e kafkës). Dhimbja e kokës nga tensioni mund të lidhet me stresin, depresionin, ankthin ose qëndrimin e përkulur.
Migrena: është lloji i dytë më i zakonshëm i dhimbjes primare të kokës, prek kryesisht gratë e rritura, por mund të shfaqet edhe në fëmijëri. Është një çrregullim neurovaskular. Kjo formë e dhimbjes së kokës karakterizohet nga dhimbje shumë intensive dhe pulsuese dhe e lokalizuar kryesisht në regjionin frontal, sipër syrit. Mund të shkaktohet nga një sërë faktorësh dhe shoqërohet me simptoma të tilla si: nauze, të vjella, fotofobi (ndjeshmëri ndaj dritës), fonofobi (ndjeshmëri ndaj zërit) dhe/ose osmofobi (ndjeshmëri ndaj aromave). Ka dy variante: migrenë me ose pa aurë. Aura përbëhet nga një sërë simptomash kalimtare neurologjike (çrregullime vizuale, shqisore dhe të të folurit), të cilat paraprijnë dhe shoqërojnë forma të veçanta të migrenës.
Në forma të ndryshme, është e rëndësishme të përcaktohet shkaku i dhimbjes së kokës me procedurat e duhura diagnostikuese për të shmangur marrjen e tepërt të analgjezikëve dhe për të gjetur ilaçet e duhura sa më shpejt të jetë e mundur.
Faktorët përgjegjës për dhimbjen e kokës
Shumë faktorë mund të shkaktojnë dhimbje koke dhe duke pasur parasysh vështirësinë e diagnozës, shpesh nuk është e lehtë të gjurmohen shkaqet në një kohë të shkurtër, duke përfshirë një vrimë të vogël në zemër (të quajtur foramen ovale) në murin që ndan atriumin e djathtë dhe të majtë. Megjithatë, për fat të mirë, pasi vrima mbyllet, dhimbja pothuajse gjithmonë zhduket. Por faktorët më të zakonshëm janë:
-Stresi emocional dhe fizik, veçanërisht i lidhur me mjedisin e punës.
-Pushim i dobët i trupit për shkak të gjumit të pamjaftueshëm ose të shqetësuar që shkakton ndryshime në ritmin gjumë-zgjim.
-Luhatjet në nivelet e hormoneve tek gratë.
-Marrja e pamjaftueshme e lëndëve ushqyese, konsumimi i ushqimeve specifike dhe dehidratimi.
-Ndryshimet në sezon dhe klimë.
Disa studime besojnë se vitamina D, të cilën e grumbullojmë gjatë verës falë ekspozimit në diell, mund të luajë një rol të rëndësishëm në reduktimin e inflamacionit që lidhet me dhimbjet e kokës, ashtu si në çrregullimet e tjera inflamatore. Prandaj është e këshillueshme që të vlerësohen nivelet e vitaminës D, dhe të plotësohen ato nëse janë të pamjaftueshme.
Roli i ushqimit
Ushqimi është gjithashtu një nga faktorët që mund të shkaktojë një sulm të dhimbjes së kokës. Mungesa e disa komplekseve të vitaminave dhe mineraleve mund të jetë përgjegjëse për përkeqësimin e migrenës. Në veçanti, hekuri dhe magnezi janë dy mikronutrientë themelorë. Shumë adoleshentë dhe gra që vuajnë nga dhimbja e kokës janë anemikë nga mungesa e hekurit (anemia e mungesës së hekurit). Është e nevojshme të integrohet mirë hekuri, mundësisht i kombinuar me vitaminë C, për të reduktuar migrenën, aneminë, asteninë dhe simptomat shoqëruese. Lidhja midis niveleve të ulëta të magnezit dhe dhimbjeve të kokës është vërtetuar mirë. Falë aftësisë së tij për të relaksuar nervat dhe muskujt, magnezi është thelbësor për të parandaluar dhimbjen e kokës muskulotensive.
Marrja e disa ushqimeve, veçanërisht ato me përqendrime të larta të histaminës dhe tiraminës, substanca vazodilatuese, mund të shkaktojë dhimbje koke.
Duket se fajtorët kryesorë janë:
-Cokollate.
-Alkooli.
-Mishrat e kuq dhe salsiçet, të pasura me nitrite dhe nitrate.
-Patate të skuqura dhe ushqime të skuqura në përgjithësi.
-Ushqim oriental, i cili përmban glutamate.
-Arra.
-Qumësht dhe derivate, djathëra të fermentuar dhe të vjetëruar.
Sigurisht që edhe sasitë janë të rëndësishme dhe jo vetëm për këto ushqime. Dhimbja e kokës, në fakt, mund të lindë edhe në lidhje me një tretje të lodhshme, të ngadaltë dhe të mundimshme dhe për këtë arsye edhe një drekë ose darkë e bollshme mund të shkaktojë një sulm te subjektet e predispozuar. Dhe në të kundërt, vetë periudhat e gjata të urisë ose dehidratimi mund të predispozojë njëlloj për dhimbje koke të bezdisshme.
10 këshilla për të parandaluar sulmet e dhimbjes së kokës
-Flini rregullisht siç tregohet nga udhëzimet e sakta: 7-8 orë në natë.
-Përmirësoni qëndrimin tuaj. Në veçanti, kontrolloni pozicionin tuaj kur jeni ulur në zyrë, në makinë ose në divan në shtëpi: mos e përkulni shtyllën kurrizore.
-Lërini sytë tuaj të pushojnë herë pas here kur punoni në kompjuter dhe mos kaloni shumë orë para kompjuterit, smartfonit dhe televizorit.
-Shmangni ekspozimin ndaj shkaktarëve të tillë si dritat e forta ose erërat.
-Bëni një aktivitet fizik të moderuar për t’u çlodhur, një shëtitje në mbrëmje mund të ndihmojë.
-Praktikoni një disiplinë të tillë si joga, teknika relaksimi ose aktivitete që relaksojnë muskujt tuaj rregullisht.
-Shmangni ndryshimet e papritura të temperaturës.
-Mbani hidratim të vazhdueshëm, pini ose hani ngadalë pije të ftohta, sherbet dhe akullore.
-Kushtojini vëmendje dietës suaj. Shmangni anashkalimin e vakteve dhe hani gjithmonë fruta dhe perime, të cilat janë të pasura me minerale, vitamina dhe antioksidantë.
-Shmangni duhanin dhe alkoolin.
-Kryeni testin e intolerances! Heqja e ushqimeve të cilat trakti jonë tretës nuk i toleron më, do të përmirësojë jo vetëm tretjen, por edhe dhimbjet e kokës. Në Klinikën FitHealth ju do mund të merrni listen e ushqimeve ndaj të cilave jeni intolerante, por edhe një regjim ushqimor të personalizar për profilin tuaj të përgjithshëm shëndetësor, hartuar nga mjekja nutricioniste.
Kuriozitet
A është kafeja mik apo armik i dhimbjes së kokës? Duke kryer një veprim vazokonstriktiv, kafeja mund të ndihmojë në uljen e simptomave në disa raste të migrenës, por në disa raste (dhimbje koke tensive) efekti është i kundërt, me një rritje të simptomave. Në çdo rast, për shkak të përmbajtjes së kafeinës, kafeja mund të nxisë pagjumësinë, një nga faktorët predispozues për dhimbjen e kokës, ndaj do të ishte mirë që konsumimi i saj të reduktohej në maksimum 2 kafe në ditë dhe asnjëherë pas orës 16:00.